Κοντά στον πυρήνα του Μακεδονικού Βασιλείου, 26 χλμ ΒΑ της πρωτεύουσάς του Πέλλας, στους ύστερους κλασικούς/πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους (ύστερος 4ος/πρώιμος 3ος αι. π.Χ.) άκμαζε στην περιοχή της αρχαίας Βοττιαίας –σύμφωνα με τη Δρ Γεωργία Στρατούλη, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς- μια άγνωστη στο ευρύ κοινό αρχαία πόλη, με ορατά μνημεία μέχρι τις μέρες μας (Εικ. 1), και στον αστικό και τον αγροτικό χώρο της κοινότητας Τούμπας του δήμου Παιονίας στο νομό Κιλκίς, 8 χλμ βόρεια από τη γνωστή αρχαία Ευρωπό, την ‘ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΠΟΛΙΝ’, γενέτειρα του ηγέτη της θρυλικής δυναστείας των Σελευκιδών, του Σελεύκου Α’ του Νικάτορα.

Εφορία Αρχαιοτήτων Κιλκίς: Ένας νέος αρχαιολογικός χώρος γεννιέται!

Εικόνα 1

Το όνομα της αρχαίας πόλης, 1200 μ. βόρεια του σημερινού οικισμού της Τούμπας, παραμένει άγνωστο. Μπορεί, όμως, να το μάθουμε, όταν θα ανασκαφεί το οικιστικό της σύνολο, το οποίο αναπτύσσεται στον χαμηλό λόφο ‘Σημάδι’ με κορυφή τραπεζιόσχημου σχήματος (‘τράπεζα’) (Εικ. 2), σε περιοχή παλαιών μαιανδρισμών του ποταμού Γοργόπη, που με τα γάργαρα νερά του από πηγές του Πάικου όρους κυλά περί τα 100 μ. βόρεια της αρχαίας πόλης και με κατεύθυνση από τα δυτικά προς τα ανατολικά εκβάλλει στον ποταμό Αξιό.

Εικόνα 2

Το νεκροταφείο της αριστοκρατικής τάξης

Περί τα 250μ. νότια της αρχαίας πόλης, σε αγροτική περιοχή με σιταροχώραφα, ελαιόδενδρα και ροδώνες, ο περιηγητής συναντά δύο κυρίαρχους στο τοπίο αντικριστούς ταφικούς τύμβους (Ι & ΙΙ) (Εικ. 1, 3), ενώ ένας τρίτος υπάρχει σε απόσταση περ. 900 μ. νότια, εντός του σύγχρονου οικισμού, με το κωδωνοστάσιο του ναού του Αγ. Αθανασίου επί αυτού (Εικ. 1, 4). Τα μνημεία αυτά ανήκαν σε νεκροταφείο της αριστοκρατικής τάξης τής υπό συζήτηση αρχαίας πόλης και η θέση τους σηματοδοτεί την πορεία κεντρικού αρχαίου δρόμου επικοινωνίας αυτής της πόλης με άλλες (π.χ. την αρχαία Ευρωπό) καθώς και πολίσματα της ευρύτερης περιοχής.

Εικόνα 3

Εικόνα 4

Ο σχεδόν ακέραια σωζόμενος Ταφικός Τύμβος Ι (Εικ. 3), με διάμετρο 40,0 μ. και ύψος 9,0 μ., ερευνήθηκε την δεκαετία του 1960 από τον Έφορο Αρχαιοτήτων Φώτιο Πέτσα. Στην περιφέρεια του τύμβου αποκαλύφθηκε συλημένος υπόγειος μονοθάλαμος τάφος μακεδονικού τύπου (Εικ. 5), εξαιρετικής κατασκευής και με μνημειακή άλλοτε πρόσοψη -σύμφωνα με την κ. Στρατούλη-, με χαρακτηριστική καμαρωτή οροφή, κλίνη στο εσωτερικό του και εντυπωσιακή δίφυλλη μαρμάρινη θύρα.

Εικόνα 5

Η ολοκλήρωση της αποκάλυψης τού δρόμου τού τάφου (Εικ. 6), μήκους περ. 13,0-14,0 μ., με νέα ενδιαφέροντα στοιχεία για την διάνοιξή του στον υποκείμενο μαργαϊκό ασβεστόλιθο και το περιεχόμενο των επιχώσεών του, αποτέλεσε αντικείμενο της υπό εξέλιξη ανασκαφικής έρευνας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, στο πλαίσιο έργου στο τρέχον ΕΣΠΑ 2014-2020, με στόχο την ολοκλήρωση των εργασιών προστασίας και ανάδειξης των δύο ταφικών τύμβων και του περιβάλλοντος χώρου τους για την απόδοσή τους στη σύγχρονη κοινωνία ως νέου, φιλικού και επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου στην Κεντρική Μακεδονία, επεκτείνοντας την πολιτιστική διαδρομή των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων από την Πέλλα στην Ευρωπό και την Τούμπα του ν. Κιλκίς.

Εικόνα 6

Νέες μελέτες και υλοποίηση έργου

Στον Ταφικό Τύμβο ΙΙ (Εικ. 3, 7), διαμέτρου 35,0 μ. και σωζόμενου ύψους 5,0 μ., ανασκαφική έρευνα πραγματοποιήθηκε το 1992 από την αρχαιολόγο της πρώην ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θωμαή Σαββοπούλου. Στο κέντρο του τύμβου αποκαλύφθηκε συλημένος κιβωτιόσχημος τάφος (3,0 μ. x 2,5 μ., Εικ. 8) επιμελημένης κατασκευής με κάλυψη από μεγάλους ογκόλιθους. Η αποκάλυψη αγγείων από τελετουργικές προσφορές, σε επαφή σχεδόν με τον τάφο, επιτρέπουν την χρονολόγησή του προς το τέλος του 4ου αι. π.Χ., όντας πιθανό να είναι λίγο παλιότερος του μακεδονικού τάφου του Ταφικού Τύμβου Ι.

Εικόνα 7

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς φιλοδοξεί, σύμφωνα με την Προϊσταμένη της κ. Στρατούλη, σε συνέχεια του υπό εξέλιξη έργου, που πραγματοποιείται από τις αρχές του 2021 στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020 στους δύο ταφικούς τύμβους, να προβεί με νέες μελέτες και υλοποίηση έργων ήπιου χαρακτήρα στη συνολική ανάδειξη των μνημείων της αρχαίας πόλης στην κοινότητα Τούμπας. Η ΕΦΑ Κιλκίς προσβλέπει στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης χωρικής παρέμβασης, η οποία -σε συνεργασία και με τις τοπικές αρχές- θα αξιοποιήσει και ενσωματώσει (Εικ. 1) σε μια ενιαία τοπική πολιτιστική διαδρομή/σε ένα εκτεταμένο αρχαιολογικό πάρκο 1,5 χλμ - μια μορφή σύγχρονου ‘open air museum’ με γνωσιακό και ψυχαγωγικό περιεχόμενο, τόσο στοιχεία της ενδιαφέρουσας γεωλογικής ιστορίας, γενικότερα του πλούσιου περιβάλλοντος και της αγροτικής οικονομίας της περιοχής, όσο και της κοινωνικο-πολιτικής διαχρονικής ιστορίας της.

Πηγή: Κ. Τσολάκη, Μακεδονία

ΠΗΓΗ

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΜΑΖΕΜΕΝΗ, ΠΛΑΙΣΙΩΜΕΝΗ ΜΕ